موارد استفاده پروپرانولول
پروپرانولول در درمان آنژین صدری مزمن، پیشگیری و درمان آریتمی قلبی، کنترل قلبی، کنترل پرفشاری خون، درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک و پیشگیری از انفارکتوس مجدد میوکارد، در درمان کمکی فئوکروموسیتوم و پیشگیری از سردردهای عروقی مصرف می‌شود.
فارماکوکینتیک
حدود ۹۰ درصد دارو از طریق مجرای گوارش جذب می‌شود. پیوند دارو به پروتئین‌های پلاسما خیلی زیاد است. متابولیسم دارو کبدی بوده و نیمه‌عمر آن ۵-۳ ساعت است. زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر ۱.۵-۱ ساعت و دفع دارو کلیوی است.
موارد منع مصرف پروپرانولول
پروپرانولول در شوک قلبی، نارسایی آشکار قلب، بلوک درجه دو یا سه دهلیزی-بطنی، برادیکاردی سینوسی و کاهش فشار خون سیستولیک به کمتر از ۱۰۰ میلی‌متر جیوه(برای پیشگیری از انفارکتوس مجدد میوکارد) نباید مصرف شود.
هشدارها
۱- مصرف این دارو در صورت وجود سابقه آلرژی، آسم نایژه‌ای، آمفیزیم یا برونشیت غیرآلرژیک، نارسیایی احتقانی قلب، دیابت، پرکاری تیروئید، افسردگی روانی یا سابقه ابتلاء به آن باید با احتیاط فراوان صورت گیرد.
۲- مقدار مصرف این دارو در سالمندان باید براساس پاسخ بیمار تعیین شود. زیرا از یک طرف به علت کاهش حساسیت این بیماران به اثر دارو ممکن است افزایش مقدار مصرف لازم باشد و از طرف دیگر به علت کاهش توانایی متابولیسم و دفع دارو، کاهش مقدار مصرف ممکن است ضرورت یابد.
۳- در بیماران مبتلا به مشکل کبدی، مقادیر مصرف این دارو باید کاهش یابد.
۴- در صورت بروز افسردگی ناشی از این دارو، مصرف آن باید قطع شود.
۵- اگر بعد از یک دوره درمان طولانی با این دارو قطع مصرف آن ضرورت پیدا کند، باید مصرف این دارو به تدریج و حداقل طی سه روز تا دو هفته قطع شود. در طول این مدت، بیمار باید از فعالیت‌های شدید بدنی پرهیز کند تا خطر بروز انفارکتوس میوکارد یا آریتمی به حداقل برسد. اگر پس از قطع مصرف دارو، علایم قطع مصرف بروز کرد، باید مصرف دارو را به طور موقت مجدداً شروع نمود ولی به دنبال بهبود بیمار، آن را با احتیاط قطع کرد.
۶- در طول مصرف این دارو، پیگیری عملکرد قلب، تعیین نبض، اندازه‌گیری فشار خون و ثبت نوار قلبی و اندازه‌گیری ضربان قلب ضروری است.
عوارض جانبی پروپرانولول
برادیکاردی، نارسایی قلب، اسپاسم برونش، انقباض عروق محیطی، اختلالات گوارشی، خستگی، مشکلات خواب، بثورات جلدی، اشکال درتنفس یا خس خس کردن، سردی دست‌ها و پاها، اختلال شناخت به خصوص در سالمندان، توهم، افسردگی روانی، ورم مچ و ساق پا، ضربان آهسته و غیر عادی قلب، یبوست، اضطرابیا نگرانی، کاهش توانایی جنسی، اسهال، خواب‌آلودگی خفیف، سردرد، بی‌حسی یا گزگز کردن انگشتان دست و پا و خستگی یا ضعف غیر عادی از عوارض جانبی مصرف این دارو هستند.
تداخل دارویی
مقدار مصرف انسولین و داروهای خوراکی پایین‌آورنده قند خون، هنگام مصرف همزمان با این دارو باید تنظیم شود تا از کاهش بیش از حد قند خون جلوگیری شود. در صورت مصرف همزمان داروهای مسدودکننده گیرنده بتا-آدرنرژیک با داروهای مسدودکننده کانال‌های کلسیمی یا کلونیدین، اثرات کاهش فشار خون ممکن است تشدید شود. مصرف همزمان داروهای مهارکننده و مونوآمین اکسیداز با این دارو(مانند فورازولیدون و پروکاربازین) به علت امکان افزایش شدید فشار خون، توصیه نمی‌شود. در صورت مصرف همزمان این دارو با آمین‌های مقلد سمپاتیک که دارای فعالیت بتا-آدرنرژیک هستند، ممکن است اثرات هر دو دسته دارو کاهش یابند. گزانتین‌ها در صورت مصرف همزمان با این دارو ممکن است باعث مهار اثرات درمانی هر دو دسته دارو شوند. همچنین، کلیرانس تئوفیلین افزایش می‌یابد.
نکات قابل توصیه
۱- هیچ یک از نوبت‌های مصرف این دارو نباید فراموش شود، به خصوص اگر روزی یک بار مصرف می‌شود.
۲- این دارو، پرفشاری خون را درمان نمی‌کند، بلکه آن را کنترل می‌نماید. مصرف این دارو ممکن است تا پایان عمر ضروری باشد.
۳- مصرف دارو، حتی در صورت احساس بهبودی، باید ادامه یابد.
۴- اگر یک نوبت دارو فراموش شود، به محض به یاد آوردن آن نوبت باید مصرف شود. ولی اگر تا زمان مصرف نوبت بعدی ۴ ساعت باقی مانده باشد، از مصرف آن نوبت باید خودداری شده و مقدار مصرف بعدی نیز دوبرابر نشود.
۵- در بیماران مبتلا به دیابت، با مصرف این دارو علائم کمی قند خون ممکن است پوشانده شود یا غلظت قند خون افزایش یابد یا کاهش قند خون طولانی شود.
۶- از مصرف سایر داروها، به ویژه داروهای مقلد سمپاتیک که نیاز به نسخه پزشک ندارند، باید خودداری شود.
۷- قبل از قطع مصرف دارو، باید با پزشک مشورت شود.
۸- به علت احتمال بروز سرگیجه، خواب‌آلودگی و منگی، هنگام رانندگی یا کار با وسایلی که نیاز به هوشیاری دارند، باید احتیاط نمود.
اشکال دارویی پروپرانولول
Injection: ۱ mg/ml
Scored Film Coated Tablet: ۴۰mg، ۸۰mg Film Coated Tablet: ۱۰mg
Sustained Release Tablet: ۸۰mg، ۱۶۰mg